ELEKTRIČNI USLOVI RADA ČETKICE

PRELAZNI PAD NAPONA U KONTAKTU

Prelazni pad napona u kontaktu uslovljavaju faktori koji su u stanju da promene patinu ili kliznu površinu četkice. Kolektorska patina je smeša metalnog oksida, ugljenika i vode. Klizna površina četkice klizi preko patine u međusloju, koji se sastoji od jonizovanog gasnog plina u kome su vrlo sitne čestice ugljenika.

Faktori koji utiču na prelazni pad napona su: temperatura kolektora, vazdusni pritisak, vlaga u vazduhu, atmosferske nečistoće, brzina kolektora, struja koja prolazi kroz četkicu, kao i kvalitet materijala od kojeg je uradena četkica.

Kontakt četkice i kolektora stalno menjaju svoje fizičke karakteristike, sto se vidi pri merenju prelaznog pada napona na kontaktu. Pad napona izaziva zagrejavanje kolektora, odnosno kliznog prstena, i to usled elektrienih gubitaka, a pored toga utiče na komutaciju i raspodelu struje izmedu pojedinih četkica.

KOMUTACIJA

Komutacione pojave, koje su često uzrok pojave iskrenja (varničenja) pod četkicama su promene smera struje u namotajima koje četkica dovodi u kratak spoj. Do iskrenja moze doći usled mehaniekih uzroka, zbog lošeg podesavanja neutralne zone mašine, nejednakih polnih razmaka linije četkica, slabe izolacije u namotajima, grešaka pri montazi četkica.

Komutacija mašine može se poboljsati sledećim postupcima:

- uvođenjem sendvič četkica koje ograničavaju kratkospojne struje i održavaju dobro stanje patine,
- uvođenjem stepenastog rasporeda četkica.

RASPODELA STRUJE U ČETKICAMA

Struja u četkicama se ne raspodeljuje jednako po čitavoj kliznoj površini četkice. Ona u stvari prelazi preko tačaka, Cija je površina vrlo mala i čiji se broj stalno menja. Ako je sve u redu, tačke prolaza struje javljaju se povremeno na čitavoj kliznoj površini četkice.

često se dešava da se prolaz struje poremeti. Ako se broj tačaka preko kojih prolazi struja smanji ili pregrupiše, struja prolazi samo delom površine četkice, pa kao posledica dolazi do pojave istruganih i užebljenih mesta na kolektorskoj patini, a takva mesta su izraženija ukoliko je broj tačaka manji.

Uzroci ovih pojava su razni:

- atmosferski uslovi (gasovi, visoka vlažnost, prašina),
- materijal četkice (ukoliko je neodgovarajući za određene uslove rada mašine, može doći do stvaranja većeg sloja patine),
- loša ventilacija mašine (dovodi do razlike u temperaturi ispod četkica iste mašine),
- nejednaka raspodela struje istog pola na kolektoru ili istog reda na kliznom prstenu,
- previsoki pojedinačni pritisci na četkice iste mašine (mehanicka potrošnja).

GUSTINA STRUJE

Srednja vrednost jačina struje po jedinici klizne površine naziva se gustinom struje. Gustina struje  bitno utice na dobro funkcionisanje četkice, kao i na njenu potrošnju, temperaturu i trenje. Dozvoljene gustine struje koje se navode u tablicama za svaki materijal su vrednosti koje četkica može trajno izdržati u radu električne mašine. Utvrđeno je da je preniska gustina struje po četkici mnogo nepovoljnija od previsoke. Polazeći od te činjenice, često je u pogonu korisno smanjiti broj četkica na kolektoru podopterećene mašine da bi se time povećala gustina struje za vreme rada pod manjim opterećenjem, uz uslov da to smanjenje traje duže vremena.

SPECIFIČNI ELEKTRIČNI OTPOR

Specifični električni otpor određuje se metodom ampermetar-voltmetar, a predstavlja određenu fizičku veličinu. Izražava se u Ω mm2/m . Pri proračunima treba imati u vidu da električni otpor proizvoda od ugljenika, naročito elektrografita, ima izraženi negativni koeficijent, tako da se vrednost otpora na oko 400°C smanjuje priblizno za 20%.

PROIZVODNJA - IZRADA GRAFITNIH I METALOGRAFITNIH ČETKICA